Pwotèksyon [Poud & Lansan]

Dégajé & Pwòpté

Tin plizyè jan pou pwotéjé-w lè lènmi a-w ka travay kont vou, kèlkèswa si atak a-yo fèt dinèspré obyen si yo pa menm savé sa yo ka fè. Tala sé metòd fò. I ka koupé é haché. I ka édé pou sa yo ka kriyé “dégajman” an kenbwa tradisyonèl (oswa “dégagement” an fwansé); on métòd pou libéré on moun obyen on koté la ni fòs négatif ka chouboulé tout biten.

Kijan pou sèvi èvè-y

Poud pwotèksyon-lasa ka itilizé plizyè jan. Ou pé brilé-y kon lansan (on ti zingzing apré on dòt, adan on pyès la lè ka bay). Lè-w ka fè sa, déplasé lansan-la an pyès-la ou bouzen pwòpté-la pou lafimé-la pasé toupatou. Si ou pa ni zannimo akaz a-w, lagé titak atè-la é pasé balé an kaz-la. Koumansé èvè dèyè é fin asi pòt douvan. I pé sèvè an sérémoni a dégajman é pwoteksyon (oswa menm pou travay a ritounèl).

Fòmil majik a-y

Préparasyon-lasa fèt a lamen èvè on migan hazyé é zépis moun ja konnèt pou paré atak, pwotéjé, pwòpté é varé; andidan-y, ni on engredyan ka sòti dirèk an tradisyon a fanmi an-mwen an Gwadloup. Pwodwi-lasa pa ni dous ni flègèdè. Lè ou mèt men a-w adan, sé pran pwokosyon é pa abizan.

Etik & pwotèksyon ofansif

Yo pé pa gè di Kenbwa sé rèlijyon. I plis kon on lyannaj pratik majik. Kanmenmsa, sé zil fwansé la Karayib i fèt, ki yo menm a-yo byen enfliyansé (ou pé jou di dominé) èvè rèlijyon Katolik. Davwa pratik é édikasyon Katolik simé toupatou adan vi a-moun, toujou tini kèsyon asi zafè a étik. Dapré mwen, sé byen pou sa tout moun ka ba-y adan on jan ou on dòt (yo ka fè é yo ka konsomé Kenbwa) mè ponmoun pa ka rèkonnèt. Tout biten ka fèt an bistan.

Pwotèksyon dwètèt sa ki pi kontwovèsyal an Kenbwa. Moun ki ka suiv tradisyon ka mété sèten kalité plant an tè douvan kaz a-yo pou pwotéjé-y kont “le mal”. Moun ka “nétwayé” kaz a-yo. Yo ka “fè lafimé”.

Bab ka koumansé lè on moun vlé, kontèl, wouvoyé travay on moun fè asi yo. Dapré détwa, sé biten-lasa, sé “fè moun mal”. Dapré mwen, si ou touvé i té bon ban mwen, fodonkkwè i bon ba-w menm jan-la. Asiré sèten an ké voyé-y ba-w èvè plézi… é on ti agouba.